Çocuk doktorunuzun uyku ile ilgili ilk ve belki de verdiği tek bilgi sırt üstü yatırmanız gerekliliğidir. Bunun sebebini sorduğunuzda da İngilizce kısaltması SIDS olan, ani bebek ölümüne yol açtığı için sırt üstü yatmaları gerektiğini öğrenirsiniz.
SIDS bazen beşik ölümü olarak da adlandırılır. Bunun nedeni bu sendromun bebekler beşiklerindeyken yani uyku esnasında uyudukları yerde yaşanıyor oluşudur. Her ne kadar bizim ülkemizde sadece yüzüstü yatmanın SIDS’e yol açtığı bilgisi genel olarak bilinse de gerçekte neden olduğu tam olarak tespit edilememiştir. Ama günümüzde araştırmalar ortaya az çok veri koyacak durumdadır. Yapılan araştırmalarda beyindeki nefes alışverişini kontrol eden mekanizmanın tam olarak çalışmadığı durumlarda ani bebek ölümünün yaşandığı belirtiliyor. Yani uyanıklık durumunu, kalp damar sistemi ve solunum sistemini denetleyen merkezlerde problem olduğu zaman vücutta oksijen düzeyi azalıp, karbondioksit düzeyinde artış olduğunda bebekler uyanamazlar ve ani ölüm meydana gelir.
Ani bebek ölümü 2 hafta ile 12 ay arasındaki bebeklerde; sıklıkla da 2-6 ay arası dönemde yaşanır. 6. aydan sonra görülme sıklığı giderek azalır.
- Altı aydan küçük bebeklerde solunum kasları henüz olgunlaşmamıştır, çabuk yorulur. Özellikle yüzüstü yatış pozisyonunda diyafram kasının iş yükü artar.
- Ayrıca aşırı sıcak ortamda bebeğim anne karnında olduğunu zannedip nefes almayı durdurduğuna yönelik çalışma sonuçları da vardır.
- Aşırı uykusuzluk durumunda da bu riskin arttığı tespit edilmiştir. Aşırı uykusuzluk durumunun düzgün nefes alamamaya bağlı sık uyanmalardan mı, yoksa uykusuzluktan dolayı yorulan solunum kaslarından dolayı mı olduğuna yönelik yeterli çalışma sonucu yoktur ama genel bilgi olarak aşırı uykusuzluğun da bi risk faktörü olduğu medikal sunumlarda belirtilmektedir.
- Ani bebek ölümündeki bir diğer risk faktörü ise bebeklerin cinsiyetinde kendisini gösterir. Erkek bebeklerde ani bebek ölümü daha sık görülmektedir.
- Ayrıca ailede daha önce yaşanmış bir ani bebek ölümü varsa, bundan sonraki bebeklerin de bu riski taşıyor olması yüksek bir olasılık olarak belirtilmektedir.
- Biyolojik süreçlerle alakalı bir diğer risk faktörü ise anneye bağlı olarak görülür. Gebelik esnasında sigara içilmesi, alkol ya da uyuşturucu tüketimi ve yetersiz beslenme bu riski artırabileceği gibi annelerin 20 yaş altı hamileliklerinde ve doğum öncesi bakımı yetersiz olan annelerin bebeklerinde görülme sıklığı artar.
- Son olarak prematüre ve düşük doğum kilolu bebeklerde beyin gelişim süreci tam olarak tamamlanamadığı için bu bebekler de risk altındadır.
Yukarıda sıraladığım, bebeği savunmasız bırakan biyolojik faktörler çevresel faktörlerle birleşince ani bebek ölümü riski artmaktadır. Ani bebek ölümü, aydınlatılamamış pek çok nedeni bulunabileceğinden, bebeğin en iyi bakım gördüğü durumlarda bile gerçekleşebilir. Bununla birlikte, olasılıkları yüzde yüz engelleme şansımız olmasa da alabileceğimiz önlemlerle bu riski azaltabiliriz.
Ani bebek ölümü genel olarak bebeklerin nefes alışverişiyle ilgili problemlerden kaynaklandığı için buna çok dikkat etmeliyiz.
- Bebeğinizi yüzü koyun ya da yan taraflarına yatırmak yerine sırt üstü yatırmalısınız. Bu şekilde yatmaları daha kolay nefes almalarını sağlayacaktır. Bu süreç kendi başlarına yüzüstünden sırt üstüne ve sırt üstünden yüzüstüne dönmeye başladıklarında biter.
- Ayrıca bebekler tek başlarına kendi yataklarında uyumalıdır. Ebeveynlerle aynı yatakta uyumak tehlikeli olabilir. Çünkü yetişkin yatakları bebekler için yeterince sert değildir ve yumuşak yorgan ve battaniyeler bebeğe dolanarak bebeğinizin nefes alışını zorlaştırabilir.
- Aynı nedenlerden dolayı bebeğinizin beşiğine tüylü oyuncaklar ve yastık (zaten ortopedik olarak 2 yaşından önce yastık kullanımı kesinlikle önerilmiyor) koymaktan da kaçınmalısınız.
- Yüksek ısıdan dolayı da bebeklerin nefes alışverişinin zorlandığı bilinmekte. Bunun için bebeğinizi sıcak tutmak için ekstra giydirmenize gerek yok. Bebeğin omuz hizasını geçmeyecek pamuklu bir battaniye yeterli olabilir. Uyurken bebeğinizin başını örtmemelisiniz ama bir ihtimal bebeğinizin yüzüne battaniye gelirse bile pamuklu battaniye nefes almasını engellemeyecek bir yapıdadır. Uykuda nasıl giyinmeli ve uyku sıcaklığının nasıl olması gerektiğiyle ilgili daha detaylı blog yazılarımı uykumeleği.com’da bulabilirsiniz.
- Annenin gebelikte sigara kullanıyor olması kadar doğumdan sonraki dönemde de bebeğin sigara içilen ortamlarda dumana maruz bırakılması bebeklerin pasif içici olmalarına neden olur; bu da solunum yollarını olumsuz anlamda etkileyecek bir yerde durmaktadır.
Umarım ki kimsenin başına gelmez. Ama unutmayın çok ufak önlemlerle riskleri ortadan kaldırmak mümkün. Amerika ve İngiltere’de halen ani bebek ölümlerinin büyük bir çoğunluğu ne yazık ki yüzüstü yumuşak bir zeminde yatmadan ve aynı yatakta uyumadan kaynaklı gerçekleşiyor. Aman bize olmaz demeyin. Tedbiri elden bırakmayın.